Tijdschrift van de vereniging tot behoud van monumenten van bedrijf en techniek Zaanstreek.
Vroeger had je nog strenge winters ...
De winters van vroeger roepen bij velen van ons nostalgische gevoelens op, een soort kerstkaartengevoel. Vooral strenge winters hebben een grote indruk achtergelaten in het eigen - en in ons collectieve geheugen.
Maar deze strenge winters waren niet voor iedereen prettig. Veel mensen moesten in de bittere kou de aanvoer van grondstoffen en brandstoffen voor fabrieken en de aanvoer van levensmiddelen voor de bevolking op gang houden. Beschermende kleding was nog primitief, schoeisel bestond vaak uit klompen. De beschutting tegen de gure elementen op de werkplek was slecht en de buitengewone weersomstandigheden leidden vaak ook nog tot overwerk. Iets van die arbeidsomstandigheden ziet u terug in dit nummer van 'Met
Stoom'.
Van oudsher is een groot deel van de bedrijven in de Zaanstreek voor aan- en afvoer van goederen afhankelijk van de Zaan. Niet voor niets waren de meeste molens langs deze rivier gelegen. Wanneer de Zaan dichtvroor, dreigde er stagnatie van het transport over water. In deze uitgave wordt aandacht besteed aan de wijze waarop de Zaan tijdens strenge winters werd (en wordt) opengehouden.
In de rubriek ‘Ooggetuige’ komt de heer Arie Stroo aan het woord. Hij vertelde aan Cees van Dalsem over zijn leven. Daarin speelde oliefabriek ‘de Liefde’ een belangrijke rol. Op basis van gegevens van de heer Stroo schreef Albert Boes zijn verhaal over deze fabriek. Stoomoliefabriek ‘de Liefde’ was de eerste geslaagde stoomfabriek in de Zaanstreek. Vanaf het begin was de fabriek een groot succes. Vele tijdgenoten zagen in deze fabriek een belangrijke ontwikkeling, maar in de geschiedschrijving over de Zaanstreek zijn vaak de negatieve kanten van deze stoomfabriek belicht. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat de geschiedschrijvers en commentatoren van die tijd zelf andere belangen hadden. Iets daarvan klinkt nog door in het verhaal dat de heer Stroo vertelt.
Als redactie van 'Met Stoom' zouden we graag meer persoonlijke ervaringen over leven en werken in de Zaanstreek ontvangen om deze te bewerken tot leesbare verhalen.
Gebouwen kunnen langer getuigen van het verleden dan mensen. Gebouwen kunnen een nieuw leven krijgen om hun verhaal door te vertellen. De voormalige rijstpellerij Mercurius heeft een tweede jeugd gekregen als provinciaal archief. Het pand is schitterend gerestaureerd en is een voorbeeld van creatief en zorgvuldig hergebruik. Het is nu niet meer voor te stellen dat dit ooit een troosteloze ruïne was, waar wind, regen en ongedierte vrij spel hadden. Het moet een inspiratie en een uitdaging zijn voor de eigenaren van de Adelaar, de chocoladefabriek van Boon en de fabrieken van Verkade. Veel twijfelaars over de mogelijkheid van hergebruik van oude fabrieksgebouwen zullen door deze restauratie overtuigd worden. Het is een verrijking voor de Zaanstreek. Ik hoop dan ook dat er meer van dit soort projecten zullen volgen.
Jur Kingma
Bij de voorplaat:
Collage van wintersfeer beelden (montage Peter Marcuse)
| Boven: | Februari 1959, aan de Zaanweg in Wormerveer ligt ss Johanna met een ijsploeg aan de neus (foto Engel Braun). |
| Midden: | 2 foto's uit ‘De Eendracht’ het bedrijfsblad van Koninklijke Papierfabrieken Van Gelder Zonen eveneens februari, maar dan 3 jaar eerder, met als motto ‘strijd tegen sneeuw en ijs’. |
| Onder: |
Uit de ‘Typhoon’ van 15 januari 1963 ‘Dieuwertje moest broer Frits uit het ijs verlossen’ (foto Jonkhart)
Een 10-tal schepen, waaronder sleepboot Frits Goedkoop met een drijvende kraan, zit muurvast in de bevroren Zaan tussen de Beatrix- en Bernhardbrug. Dieuwertje Goedkoop - voorzien van een ijsploeg - is vanuit Amsterdam te hulp geschoten. |
|
|
‘Doorijzing’ van enige koopvaardijschepen door het Noord Hollands Kanaal bij Purmerend - 1830
W.H. Hoogkamer naar J.H. Koekoek - Ned. Hist. Scheepvaart Museum Amsterdam |
|
Inhoud
|
| --------------- |
|