Opnieuw dreigt een ‘beeldbepalend monument’ te verdwijnen uit een van de dorpskernen in Zaanstad. Eerder dit jaar verdween een Provinciaal monument, de houtloods op het PontMeyer terrein aan het Zuideinde in Westzaan, naar het Industrieel Erfgoedpark ‘De Hoop’ in Uitgeest. Nu wordt de noodklok geluid voor de Ned. Hervormde Kerk in Zaandijk.
In de maand juli 2009 hebben een aantal erfgoed behoud verenigingen zich gemeld bij de gemeente Zaanstad om aandacht te vragen voor de staat waarin het monumentale pand zich inmiddels bevindt. Het Cuypersgenootschap, dat zich inzet voor het behoud van bouwkundig erfgoed uit de negentiende en twintigste eeuw, heeft bij B&W een verzoek ingediend om de kerk op de monumentenlijst te plaatsen. In haar verzoek stelt het genootschap o.a.:
De provinciale commissie Noord-Holland van de Bond Heemschut (Nederlandse vereniging voor het behoud van cultuurmonumenten) heeft zich, in een brief aan B&W van Zaanstad, aangesloten bij het verzoek van het Cuypersgenootschap. Bezwaar tegen het verlenen van een sloopvergunningOp 8 juli 2009 heeft de Vereniging Zaans Erfgoed bezwaar aangetekend tegen het verlenen van een sloopvergunning van de kerk. Volgens het bezwaarschrift is de Zaandijker kerk van groot belang vanwege zijn historie, stijlkenmerken en karakteristieke beeld in de kern van het dorp. Het is onvoldoende aangetoond dat het kerkgebouw om reden van bouwvalligheid gesloopt dient te worden. Het dorpsbeeld van Zaandijk zou hierdoor onherstelbare schade oplopen. De functie die de kerk op dit moment vervult is die van een ‘landmark’ in zijn omgeving. Aldus Piet Oudega namens het bestuur van de Vereniging Zaans Erfgoed. In juli 2009 heeft de gemeente Zaanstad de kerk afgezet met bouwhekken. Tijdens een bouwkundig onderzoek was gebleken dat de ‘constructieve staat’ van de kerk zeer slecht was. De gemeentelijke constructeurs hebben geconcludeerd dat de veiligheid van de kapconstructie en de zuidgevel niet meer kon worden gegarandeerd. Er is sprake van instortingsgevaar. De buurtbewoners zijn per brief op de hoogte gesteld dat de, naast de kerk liggende parkeerplaatsen zijn afgesloten. De gemeente Zaanstad heeft een grote zware stalen stempel geplaatst om te voorkomen dat het dak inzakt. Dagblad Zaanstreek van maandag 3 maart 2008ZAANDIJK - Er zijn plannen om appartementen te bouwen in de Zaandijker kerk. Bouwbedrijf Witkamp uit Almere wil achttien woningen in het voormalige godshuis realiseren. Witkamp krijgt echter geen bouwvergunning, omdat vrachtwagens bij het naburige bedrijf Impress Metal Packaging Pielkenrood in de avonduren te veel lawaai zouden kunnen maken. In het plan wordt het grootste deel van de kerk gesloopt. Alleen de toren en een deel van de voorgevel blijven staan. Witkamp zou liever vandaag dan morgen beginnen met bouwen, want de kerk verpaupert steeds verder. De gemeente Zaanstad geeft echter geen bouwvergunning af, omdat het gebouw te dicht bij Pielkenrood staat. Dat bedrijf heeft in de milieuvergunning staan dat er 's avonds tussen 19 en 23 uur op beperkte schaal vrachtwagens mogen laden en lossen. En dat kan te veel lawaai veroorzaken. De huidige eigenaar van de kerk, bouwbedrijf Witkamp uit Almere, heeft een aantal ambitieuze doelstellingen gepubliceerd op haar website. Het is te hopen dat ze hun doelstellingen ook nog eens zullen opslaan als ze hun plannen voor de kerk uitwerken: Ontwikkelaars en bouwers hebben veel invloed op de inrichting en beleving van land en landschap. Die verantwoordelijkheid nemen we meer dan serieus. We ontwikkelen en bouwen met respect voor wat er al is en wat er was en proberen schoonheid en duurzaamheid te integreren in alles wat we maken. Landschap, natuur en milieu zien we niet als leuke extra's, maar als belangrijke voorwaarden voor een lang en gelukkig leven en een goede waardering voor onze producten. De politiek is even de weg kwijtDe lokale politiek heeft zich inmiddels ook, geheel in stijl, gemengd in de discussie over het behoud van de kerk: Dat uitgerekend die ROSA-heidenen proberen om een kerk te redden, daar waar de christenen van het CDA hun godshuis tegen de vlakte willen gooien....Voor Piet van Tellingen (CDA-fractievoorzitter) gaat in dit geval een oud religieus gebod op: niet klagen, maar dragen, en bidden om kracht. Aldus raadslid Erik Schaap van Rooie Saen (ROSA) op zijn weblog. Hij reageerde hiermee op een weblog van Piet van Tellingen: In 1878 gebouwd, nadat de vorige kerk door een brand was verwoest. Er is altijd door de eigenaar van de kerk, de toenmalige Hervormde Gemeente van Zaandijk, geklaagd over de kwaliteit van de bouw. In 1971 fuseerde de Hervormde Gemeente van Zaandijk met die van Koog aan de Zaan, en ging deze gemeente kerken in de Kogerkerk, een monumentale kerk met een monumentaal orgel. Zo ver ik weet slaagde de Hervormde Gemeente er pas een paar jaar later in de kerk te verkopen. Het werd niet gezien als een monument. Het moet van eigenaar gewisseld zijn want ooit had een handelaar in gokautomaten er een evenementenhal bedacht. Dat liep niet en de huidige eigenaar de Firma Witkamp in Almere heeft ooit een bouwplan ingediend die de toren doet behouden. Om de toren heen komen appartementen. Ik heb een tijdje geleden nog aan Piet Keijzer (Noot: Wethouder SP, Werk, Inkomen en integratie, Ruimtelijke ontwikkeling, Wonen en Coördinerend wethouder Zaanoevers, Wijkwethouder: Oud-Zaandijk, Rooswijk, Zaandam-Noord, Oud Koog aan de Zaan) gevraagd er alles aan te doen dit plan mogelijk te maken en ik vind nog dat zo'n plan de enige mogelijkheid is het meest gezichtsbepalende deel voor het dorp te redden, nl. de toren. Dat heb ik in een maildiscussie met Piet Keijzer gedaan, nadat Frans Wytema mij er van had overtuigd dat dit een goed plan was. Ik heb nooit iemand of instanties ontmoet die de afgelopen jaren hebben gepleit voor de monumentenstatus van de kerk. Als dat nu wel gebeurt, terwijl de kerk op instorten staat, vind ik dat niet van verantwoordelijke advisering getuigen. Ik betreur het zeer dat blijkbaar vrachtwagens van Pielkenrood die er af en toe in de buurt verschijnen, - als ik er kom overdag is het altijd erg rustig tegenover de kerk en zie ik nooit veel activiteiten -, dit bouwplan niet mogelijk hebben gemaakt. De discussie in de Raad had daarover moeten gaan. Als wij met elkaar vinden dat dit de oplossing is, moeten we de vraag aan het college stellen, aannemende dat Witkamp dit plan nog wil uitvoeren, deze bouw mogelijk te maken. Soms moet de vraag niet zijn of het wel of niet kan, maar wat moeten we doen om te zorgen dat het wel kan. Terwille van het behoud van de toren van de Zaandijker kerk. Ten slotte mengt Ronald Ootjers, wethouder namens het CDA in de gemeente Zaanstad, zich, via zijn weblog, ook nog even in de discussie: U denkt dat ik het ga hebben over de Zaandijker kerk. Nee, alhoewel de sloopkogel daar wel over enige tijd doorheen zal gaan. Overigens ga ik niet over het slopen en de vergunningen. Natuurlijk heeft zo'n oude kerk wel waarde, maar het pand is al jaren in gebruik geweest op een manier die niet bij een monument past. En nu zou de kerk plotseling behouden moeten worden? Ik ben erg voor behoud van monumenten, heb er voor gezorgd dat er 40 meer aangemerkt zijn dan de bedoeling was, maar je kunt niet alles behouden. En volgens mijn deskundige ambtenaren is het niet echt een topper. Trouwens als je de sloopvergunning ophoudt (als dat al kan), dan kom je voor de vraag te staan, hoe betrouwbaar ben je als overheid ?
Reeds een maand na de brandbrieven van de erfgoed behoud verenigingen heeft de politiek een verassend besluit genomen; de kerk heeft op vrijdag 21 augustus een voorlopige bescherming gekregen.
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Door: Cees Kingma - Juli 2009
|