De ijzeren Mercurius

Het eerste ijzeren stoomschip schip dat op Zaandam voer

Met Stoom / Anno 1961 Nr. 37 / 155 - Augustus 2000

Door: Jur Kingma

Paul van Vlissingen geldt als een van de grondleggers van de moderne industrie in Nederland. Hij was in 1827 de stichter van de Amsterdamse Koninklijke fabriek van werktuigen die was gevestigd op het terrein van de voormalige VOC werf aan Oosterburg. Hij was in 1823 steenkoolhandelaar en nam daarom deel in een stoombootrederij die van Amsterdam op Harlingen zou gaan varen. Zijn mede firmant overleed in 1824. Met behulp van anderen richtte hij in 1825 de Amsterdamse Stoomboot Maatschappij op die diensten wilde exploiteren op de Zuiderzeesteden, Hamburg en Londen. In 1825 werd de dienst op Hamburg begonnen In 1827 werd de houten raderstoomboot Mercurius in dienst genomen. Deze voer van de Kalkmarkt in Amsterdam naar de Burcht in Zaandam. Aanvankelijk vloeide alle winst die met de Mercurius gemaakt werd, weg naar de beurtschippers die gecompenseerd moesten worden.

	Dam - Zuiddijk - Burcht te Zaandam Linksachter de Hogendijk met in de havenkom schepen, centraal de Dam met de sluizen en rechtsachter het gemeentehuis met daar weer achter de Oostzijderkerk en geheel rechts de Zuiddijk, voor het gemeentehuis zou later de Burcht worden aangelegd. Op de Zaan de stoomraderboot 'Mercurius' die een dienst onderhield tussen Zaandam en Amsterdam. Vervaardiger: Poppel, J. naar een tekening van Cooke, J.W. Tekening: Gemeente Archief Zaanstad, Collectienaam: ZOV / Honig - Zaanlandse Oudheidkundige Vereniging

Toen het vervoer toenam werd het beter. In 1842 bouwde Paul van Vlissingen zijn eerste ijzeren stoomschip. Dit was de tweede Mercurius voor de vaart op Zaandam. Het schip had een 18 pk stoommachine die de schepraderen aandreef. Opvallend is de rechte achterkant. In Amsterdam was men toen blijkbaar nog niet in staat om ijzeren platen in verschillende richtingen te buigen. Het schip werd waarschijnlijk in 1875 gesloopt.

	Dwarsdoorsnede Mercurius II Tekening uit archief Scheepvaartmuseum Amsterdam, via J.L. Meyer, Purmerend