MBTZ Logo

Van Doorn zoekt 't in de cacao

Sleepvaartreder spreidde vleugels uit ook buiten de Zaanstreek

Met Stoom / Anno 1961 Nr. 37 / 155 - Augustus 2000

Tot de oudste Zaanse scheepvaartbedrijven behoort de Sleepdienst Van Doorn uit Wormer. Het bedrijf speelde de afgelopen jaren goed in op de veranderende situatie in de havensleepdienstsector in zowel het Waterweg als IJmond-gebied. Het meest in het oog springend is wel de positie die Adriaan Kooren/KOTUG verwierf naast Smit Havensleepdiensten in de Rotterdamse havens. Zij het minder opvallend, deed zich in de IJmond een min of meer gelijksoortige ontwikkeling voor. Zo wisten de sleepdiensten van Iskes uit IJmuiden en Van Doorn uit Wormer een flinke vinger in de sleepvaartpap te krijgen naast Wijsmuller/Goedkoop die vele tientallen jaren een dominante rol speelde.
Door: Albert Boes

  Betsie-G  
  De in 1946 gebouwde 690 pk sterke, met een ijsploeg voorziene 'Betsie-G' in de Zaan onder winterse omstandigheden.
Foto: Jur Kingma
 

Gijs van Doorn stamt uit een oud sleepvaartgeslacht in de Zaanstreek. Sinds mensenheugenis doet Sinterklaas zijn intrede in Wormerveer op de sleepboten van Gijs van Doorn, zijn vader en grootvader. Jarenlang voer Gijs van Doorn met zijn 690 pk sterke 'Betsie-G.' op de Zaan met sleepschepen die bestemd waren voor de meelfabrieken van Wessanen. Deze in 1946 als 'Tollens' gebouwde sleepboot was ook geschikt om ijs te breken (een passie van de Van Doorns). Zo was Gijs ook enige jaren eigenaar van de roemruchte VAS-ijsbreker 'Poolvos'.

Omstreeks 1985 liep het sleepwerk op de Zaan voor Van Doorn zodanig terug dat hij naar een ander vaargebied moest omzien. Gijs van Doorn is een goede prater én onderhandelaar en zo wist hij contracten voor sleepwerk af te sluiten met onder andere de IGMA, De Rietlanden en de OBA in Amsterdam. Daarmee kreeg hij het al gauw zo druk dat hij moest omzien naar nog een sleepboot. In 1991 kocht hij een in 1981 gebouwde dubbelschroefs 600 pk sterke Damen StanTug die de naam 'Ancor' kreeg (vernoemd naar zijn dochters Annemarie en Corina). Het sleepwerk nam snel toe in die tijd voor Van Doorn, zodat hij al gauw behoefte kreeg aan een tweede en sterkere boot.
Daarom bestelde hij in 1992 bij de Delta Shipyard in Sliedrecht een dubbelschroefs Delta-Tug-1600 van 1100 pk en hij verkocht zijn oude 'Betsie-G.' “Dat deed me wel wat”, herinnert Gijs zich. “Op die boot was ik 27 jaar eerder getrouwd met mijn Betsie”. Het nieuwe 'vlaggenschip' van Van Doorn kreeg uiteraard de naam 'Betsie-G.'

Heel opmerkelijk was het feit dat Van Doorn in 1998 weer een 'nieuwe' 'Betsie-G.' in de vaart bracht in het Amsterdamse havengebied. Gijs van Doorn kocht deze 1540 pk (1130 kW) duwboot in Montevideo van ....Wijsmuller.

  De nieuwe Betsie-G  
  Feestelijke overdracht van de 1100 pk sterke 'Betsie-G.' (rechts) in de Amsterdamse haven in 1992. Links: de 'Ancor'
Foto: Albert Boes
 

Zuid-Amerikaanse 'Betsie-G'

De Betsie-G op de Jumbo Challenger
De uit Zuid Amerika afkomstige 1540 pk sterke 'Betsie-G.' op de 'Jumbo Challenger', kort voordat de duwboot te water werd gelaten in de Rotterdamse haven in augustus 1998.
Foto: Betsie van Doorn

Ontwikkelingen in de sleepvaartsector gaan snel. In de afgelopen jaren nam het formaat van de bulkcarriers die lading aanvoeren naar de IGMA sterk toe. Daardoor moeten deze steeds vaker met drijvende kranen worden gelost buiten de sluizen van IJmuiden. Dat betekent ook een toename van het sleep- en duwwerk voor Van Doorn.

Hoewel de in 1992 gebouwde 'BetsieG.' een uitstekende duwsleper was, kreeg Van Doorn steeds meer behoefte aan een 'echte' duwboot. In de zomer van 1998 ontdekte Van Doorn dat er in Marokko op korte termijn behoefte was aan sleepboot voor havenwerk, waarvoor de 'Betsie-G.' uitstekend geschikt was. Binnen een week was de koop rond en de prijs was goed. Van Doorn: “Ik wist dat er in Montevideo een duwboot van Wijsmuller IJmuiden al een jaar te koop lag. Die boot maakte onderdeel uit van een volkomen mislukt havenassistentieproject en ik wist dat men die boot tegen een niet al te hoge prijs wel kwijt wilde”.

Die boot (de 'Ellen') was in 1991 door Damen gebouwd voor de GEM; uitgerust met twee Caterpillardiesels van 565 kW (770 pk), een stuurhut die hydraulisch 4,50 m omhoog te brengen is, waardoor deze 10 m boven het water steekt; lengte 16,54 m, breedte 6,52 m en een diepgang van 2,60 m. “Precies wat ik zocht. Ik heb een bod gedaan en vervolgens vloog ik naar Montevideo. Ik had nog nooit gevlogen want ik ben er als de dood voor. Maar, ik wilde die boot hebben! Vier dagen later was ik weer thuis en de koop was geregeld. Van te voren had ik natuurlijk wel geïnformeerd wat het kost om zo'n boot naar Europa te krijgen. Uiteindelijk viel me dat toch tegen: zij (inmiddels had ze al de naam 'Betsie-G.' gekregen) is in Buenos Aires met eigen laadgerei als deklast op het zware ladingschip 'Jumbo Challenger' gezet”.

“Het transport kostte maar liefst 157.500 gulden! Daarvoor is ze wel twee-en-een-halve maand onderweg geweest. Die zware ladingboten zwerven de hele wereld over. In Rotterdam is de 'Betsie-G.' uiteindelijk te water gelaten. Bij dat transport heeft die boot geen schrammetje opgelopen. Wel hebben we haar bij 'Scheepswerf Vooruit' in Zaandam goed onder handen laten nemen. En dat kunnen ze! Ze hebben het vuur uit hun sloffen gelopen om die boot zo snel mogelijk klaar te krijgen. Verder is het schip gestraald bij Den Breejen en Dolderman liep de motoren na. In september 1998, zes weken nadat de boot was gearriveerd in Rotterdam, hebben we de oude 'Betsie-G.' overgedragen en we zijn direct daarna gaan varen met de nieuwe. We zijn enorm blij met haar!”

  De Betsie-G wordt vanaf de Jumbo Challenger te watergelaten  
  De 'Betsie-G.' wordt vanaf de 'Jumbo Challenger' te watergelaten in de Rotterdamse haven in augustus 1998.
Foto: Betsie van Doorn
 

Cacao

Duwboot Ancor en duwbak Cornelia
Duwboot 'Ancor' en duwboot 'Cornelia' van Van Doorn op de Zaan.

Toen Gijs van Doorn begon met de verkoop en koop van respectievelijk de oude en nieuwe 'Betsie-G.', was hij nog nauwelijks bekomen van een vorig 'avontuur'. In het voorjaar van 1998 was hij benaderd door Gerkens Cacao (evenals IGMA onderdeel van het Cargill-concern), of hij er wat voor voelde mee te denken over het cacaovervoer van Amsterdam naar de productievestiging aan het Kalf in Zaandam.

Sinds mensenheugenis werd de cacao in zakken op dekschuiten aangevoerd. De snel stijgende aanvoer van cacao in bulk brengt met zich mee dat dit vervoer nu veel efficiënter kan. In verband daarmee wist Gijs van Doorn een contract af te sluiten om cacao met een grote duwbak aan te voeren, ervan uitgaande dat deze pneumatisch wordt geladen in de Amsterdamse haven (direct uit de schepen of vanuit de opslagloodsen) en vervolgens pneumatisch gelost in Zaandam.

Gijs wist ook dat er belangstelling was voor zijn in 1981 gebouwde 600 pk Damen StanTug 'Ancor'. Deze werd in april 1998 naar Griekenland verkocht. Daarvoor in de plaats kocht hij de 500 pk duwboot 'Bean I' (voorzien van een 5 meter in hoogte verstelbare stuurhut) en het daarbij behorende tot duwbak verbouwde sleepschip 'Bean II' (80 x 9,50 m, 1384 ton draagvermogen en uitgerust met een 350 pk boegschroef). De 'Bean I' werd herdoopt in 'Ancor' en de 'Bean II' in 'Cornelia' (naar Gijs z'n moeder, mede gezien de leeftijd van het vaartuig dat in 1932 werd gebouwd).

De 'Cornelia' is overigens vrij recent zeer ingrijpend verbouwd, waarbij nieuwe luiken zijn aangebracht en de vanaf de brug van de duwboot bedienbare kopschroef. Verder is een flink deel van het staalwerk vernieuwd. “Schipper Bakker heeft het spul prima onderhouden!” prijst Van Doorn de vorige eigenaar.

De vloot van Van Doorn bestaat verder uit de 750 pk sleepboot 'Egbertus' (vernoemd naar de vader van Gijs van Doorn) en de 370 pk sleepvlet 'Bertus Jr.' (vernoemd naar Gijs z'n zoon). “Daarop vaart meestal mijn zoon die nu 19 jaar oud is en inmiddels zijn KOF-opleiding heeft afgerond en zijn groot vaarbewijs heeft gehaald”.

De Sleepdienst Van Doorn telt 11 medewerkers die zeven dagen per week (als het moet) 24 uur per dag actief zijn in het Noordzeekanaalgebied, via de marifoon geleid vanuit het 'zenuwcentrum' in de woning van Betsie en Gijs van Doorn aan de Gele Lisstraat in Wormer.

Omdat Gijs van Doorn de 60 jaar inmiddels is gepasseerd, kijkt hij er wel naar uit om het wat rustiger te gaan aan doen. In verband daarmee sluit hij het niet uit dat hij in de nabije toekomst een deel van zijn activiteiten zal overdoen aan een 'concullega' in de sleepvaartsector.

  De 'Van Doorn Terminal' in Zaandam  
  De 'Van Doorn-terminal' in de Zaandamse Achtersluispolder met links de 750 pk sterke 'Egbertus' en rechts de 1540 pk sterke 'Betsie-G.' (juli 1999).
Foto: Albert Boes