Thema: Het kantoor van scheepsbevrachter Tavenier

Maritieme tentoonstelling in het Zaans museum

maritieme tentoonstelling

Briefhoofd van Scheepvaartkantoor J. Tavenier uit Zaandam
Particuliere collectie

Het Scheepvaartkantoor van J. Tavenier in Zaandam werd in 1938 opgericht. Voor die tijd werkte J. Tavenier bij het bevrachtingskantoor Amons & Co dat ook in Zaandam was gevestigd. De heer Tavenier wist enige belangrijke Zaanse houthandelaren te interesseren om aandeelhouder te worden in twee nieuw te bouwen schepen, de Lena en de Tilly, vernoemd naar echtgenotes van twee aandeelhouders. Ze konden 420 ton lading vervoeren. In mei 1940 wisten de schepen aan de Duitsers te ontsnappen. Beiden schepen hebben mee geholpen bij operatie Dynamo, om geallieerde troepen van de stranden van Calais naar Engeland te vervoeren. Helaas strandde de Lena en viel in Duitse handen, maar de Tilly heeft de hele oorlog gevaren rond Engeland en heeft zelfs in 1944 meegedaan met de invasie in Normandië. De Lena werd op een van de Kanaaleilanden teruggevonden en weer vaarklaar gemaakt. In 1950 werden beide schepen verkocht en kwam er een nieuwe Tilly van 720 ton en een Bab T van 830 ton.

Er was veel werk en de vloot breidde zich steeds verder uit. Het werd druk op Scheepvaartkantoor Tavenier aan de Havenstraat, want William Pont, die ook schepen in eigendom had, zoals de Ponza, Ponto, Wilpo en Larix, gaf de bevrachting en de bemanningszaken in handen van Tavenier.

In de jaren zeventig keerde het tij, er was veel concurrentie en de schepen moesten groter worden en dus kostbaarder. In 1971 werd er nog een Jettie gebouwd met een laadvermogen van 2900 ton, toen de grootste Nederlandse kustvaarder. Maar in 1972 moest Tavenier de Jettie verkopen aan een dochteronderneming van rederij Spliethoff en haar naam werd Prinsenbeek.

Tavenier had toen nog drie schepen; de Jalta, Jan Tavenier en Bab T. Men probeerde het in 1977 opnieuw met een grote nieuwe Jan Tavenier van 3500 ton, die gebouwd werd bij Amels in Makkum. Voor deze prestigieuze nieuwbouw moesten wel de eerder genoemde drie schepen worden verkocht. Doordat Tavenier nog maar één schip bezat was men niet flexibel meer in de bevrachting en werd de Jan Tavenier in huur gegeven bij rederij Spliethoff.

Als scheepvaartkantoor was Tavenier nog wel belangrijk in agenturen voor diverse rederijen. Uiteindelijk werd in 1980 ook de nieuwe Jan Tavenier verkocht aan rederij Holwerda uit Heerenveen. Het schip werd herdoopt in Samsun Trader. In 1981 hield Scheepvaartkantoor Tavenier op te bestaan en werden de activiteiten overgenomen door Combined Amsterdam Ship Agencies, een dochteronderneming van Bulkoverlagbedrijf Amsterdam, die gevestigd bleef in het voormalige kantoor van Tavenier aan de Havenstraat 7 te Zaandam.

Beelden uit de vloot

maritieme tentoonstelling

Naam : ms LENA   Tonnage : 384 BRT
Eigenaar : B.V. Zeevaart Mij. Zaandam   Motor : Humboldt/Deutz-300pk
Beheer : Scheepvaartkantoor J. Tavenier N.V.   Snelheid : 9 kn
Werf : Scheepswerf Gebr. Bodewes, Martenshoek / 302   L X B X H : 46,07 X 7,53 X 2,65 mt
Bouwjaar : 1938   Roepnaam : PFOJ
1945 - 1951B.V. Zeevaart Mij. Zaandam
1951 - 1956John V in Engeland
1956 - 1962Musketier voor J.J. de Lof Groningen
Vergaan :02-11-1962 gestrand bij Bakonic Brigs Rocks, gebroken en verloren gegaan

Op 16 mei 1940 werd ms Lena ingeschreven bij The Netherlands Shipping & Trading Committee in Londen en kwam in beheer bij Freight Express Ltd. Londen. Op 3 juni liep de ms Lena de buitenhaven van Duinkerken binnen waar ze aan de grond liep. Pogingen haar vlot te brengen mislukte en op 4 juni werd de Lena verlaten en viel in Duitse handen. In 1945 werd ze terug gevonden in St. Aubin, Jersey waarna ze terug keerde bij haar eigenaar. De Lena heeft 996 personen geëvacueerd uit Duinkerken.

Bron:
Nederlandse Kustvaart Schepen 1940 -- 1945
Nederlandse kustvaarders in Operatie Dynamo van 27 mei t/m 4 juni 1940.

maritieme tentoonstelling

ms BAB-T op proefvaart.
500 BRT, gebouwd in 1952 bij N.V. Scheepsbouwwerf v/h De Groot & en van Vliet in Slikkerveer.

maritieme tentoonstelling

BAB-T nieuw

maritieme tentoonstelling

Een delfsblauwbord met de ms TILLY.

maritieme tentoonstelling

De ms TILLY met een lading hout in het Noord-Oostzeekanaal (Kielerkanaal) op weg naar Nederland.

maritieme tentoonstelling

Model van ms JOOST.

maritieme tentoonstelling

ms JOOST op proefvaart.
500 BRT, gebouwd in 1952 bij N.V. Scheepsbouwwerf v/h De Groot & en van Vliet in Slikkerveer.

Vrachtlijst ms Anna uit 1966

Reis Lading std/ton van - tot Dagen Saldo vracht
Wifstavarf + Gävle - Zaandam hout 281 st. 31/12 - 24/1 25 17.299,54
Kralingseveer - Goole kunstmest 820 t. 25/1 - 1/2 8 6.118,79
Boston - Bilbao gerst 704 t. 2/2 - 11/2 10 9.223,85
Bayonne - Goole sulfur 880 t. 12/2 - 18/2 7 5.467,21
Goole - La Palice pitch 846 t. 19/2 - 23/2 5 8.662,22
Bordeaux - Mohammedia hout - 24/2 - 8/3 13 6.491,58
Casablanca - Sheerness fosfaat 866 t. 9/3 - 18/3 10 10.034,52
Silvertown - Malaga pitch 809 t. 19/3 - 30/3 12 15.366,44
Casablanca - Barking fosfaat 901 t. 31/3 - 9/4 10 10.863,33
Great Yarmouth - Bilbao scrap - 10/4 - 19/4 10 8.756,76
Bordeaux - Nordenham mais 733 t. 20/4 - 28/4 9 6.087,27
s u r v e y (note: onderhoud) - - 29/4 - 5/5 7 -,--
Delfzijl - Karskär zout 901 t. 6/5 - 11/5 6 4.687,45
Hudiksvall - Zaandam hout 321 st. 12/5 - 27/5 16 17.331,57
Karlstad - Zaandam hout 317 st. 28/5 - 15/6 19 12.880,13
Delfzijl - Östrand zout 905 t. 16/6 - 21/6 6 5.202,31
Wifstavarf - Zaandam hout 309 st. 22/6 - 14/7 23 15.378,42
Delfzijl - Oulu zout 910 t. 15/7 - 21/7 7 5.426,36
Veitsiluoto - Pateniemi - Amsterdam hout 300 st. 22/7 - 11/8 21 16.716,73
Delfzijl - Östrand zout 903 t. 12/8 - 17/8 6 4.684,62
Hamina + Kotka - Dordrecht hout 325 st. 18/8 - 1/9 15 17.590,50
Rotterdam - Rauma sulfur 904 t. 2/9 - 7/9 6 4.992,54
Haukipudas - West Hartlepool hout 325 st. 8/9 - 28/9 21 19.968,24
Delfzijl - Oulu zout 899 t. 29/9 - 6/10 8 5.611,29
Haukipudas - Boston Lincs. hout 330 st. 7/10 - 3/11 28 22.751,52
Delfzijl - Karskär zout 880 t. 4/11 - 12/11 9 4.820,75
Kotka - Dordrecht hout 291 st. 13/11 - 29/11 16 16.337,73
Rotterdam - Utansjö sulfur 880 t. 30/11 - 10/12 12 5.317,64
Hudiksvall + Norrsundet - Zaandam hout 285 st. 11/12 - 29/12 19 15.783,26
        + ___ + _________
        364 299.852,57

maritieme tentoonstelling Scheepsbevrachter Tavenier maakte ieder jaar een vrachtlijst op voor ieder schip dat ze onder kontrakt hadden. Uit deze lijsten kon het economisch resultaat van het schip worden bepaald.
Het “saldo vracht” werd opgemaakt uit vrachtopbrengsten minus de havenkosten, laad- en loskosten en de betaalde commissie. Kosten voor de bemanning, zoals de gage, werden dus betaald uit het bedrag “saldo vracht”.

Vrachtopbrengst   509.472,86
Havenkosten 71.201,87  
Laad- en loskosten 109.136,41  
Commissie 29.282,01  
  +_________  
Kosten   209.620,29
Saldo vracht   299.852,57


Zodra de Scandinavische havens weer ijsvrij waren werd ook de ms ANNA ingezet in de “zout-hout” dienst. Zout vanuit Delfzijl naar Scandinavië en hout terug naar Nederland. Een lading zout bracht gemiddeld ruim 5.000 gulden op terwijl een lading hout bijna 18.000 gulden opleverde. Maar doordat het laden en lossen van de lading hout veel langer duurde dan het laden en lossen van een lading losgestort zout kwam de gemiddelde opbrengst per vaardag redelijk overeen: 870 gulden per dag voor een lading hout en 770 gulden per dag voor een lading zout.

De kerngegevens van ms Anna in het LLoyds Register of Shipping uit 1967 - 1968 zijn:

Naam : ms ANNA   Tonnage : 499 BRT
Eigenaar : Rederij Tijt   Motor : Masch. Kiel G.m.b.H.
Beheer : Scheepvaartkantoor J. Tavenier N.V.   Snelheid : 10 kn
Werf : N.V. Bodewes, Martenshoek   L x B x D : 60,23 x 9,27 x 3,70 mt
Bouwjaar : 1965   Roepnaam : PCRG

Op 19 september 1969 is de ms ANNA gekapseisd in de Golf van Biscaye, op weg van Teignmouth naar Genua, na het schuiven van de lading op een afstand van zes mijl van La Coruna. De bemanning kon hierbij worden gered.

maritieme tentoonstelling

Een hoekje in het 'Kantoor van Tavenier' op de tentoonstelling.

Text: Jan Aafjes en Cees Kingma
Beeldmatriaal: Archief Jan Aafjes