De toekomst van De Vrede

Bron: Website Hoogtij - Bedrijvenpark Westzanerpolder Zaanstad April 2006
De toekomst van gebouw De Vrede hangt nauw samen met de economische perspectieve van de bedrijven die nu in het gebouw gevestigt zijn. Het silobedrijf wordt steeds nadrukkelijker gekoppeld aan het containeroverslag terminal. Verdere uitbreiding van de container activiteiten worden echter beperkt door het gebrek aan ruimte om meer containers op te slaan. De gemeente heeft voorgesteld het bedrijf te verhuizen naar het nieuwe industrieterrein Hoogtij langs het Noordzeekanaal.
De zone “Zeehaven” van het industrieterrein Hoogtij is uitgerust met een kade van 550 meter, direct aan het Noordzeekanaal.

In het Eindrapport “Binnenhaven Zaanstad”, een case beschrijving ten behoeve van studie “Economisch Belang Nederlandse Binnenhavens” uit juli 2004, in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens wordt o.a. het volgende opgemerkt.
De haven van Zaanstad is een zeehaven gelegen aan het Noordzeekanaal. Het Kanaalzonegebied van Zaanstad behoort, samen met de havens Amsterdam, Beverwijk en Velsen/IJmuiden, tot de zeehavenregio Amsterdam. De diepgang is hier groter dan zes meter waardoor dit gebied voor zeeschepen toegankelijk is (CEMT klasse 6).
De binnenhaven Zaanstad bestaat uit twee delen:

In het Zaanoevergebied zijn diverse voedingsmiddelen producerende bedrijven gevestigd die met name voor de aanvoer van grondstoffen in bulk gebruik maken van transport per binnenvaart over de Zaan. De Zaan is een vaarweg van CEMT klasse V en vormt de belangrijkste vaarroute voor de beroepsvaart tussen het Noordzeekanaal, de Zaanstreek en de kop van Noord Holland.
Belangrijke gebruikers van de binnenvaart langs de Zaan zijn ADM Cacao, Loders Croklaan (plantaardige oliën en vetten), Gerkens cacao, Meneba meel, Brokking, Amylum (zetmeel), Karslhams (plantaardige oliën en speciale vetten).
Het Kanaalzonegebied kan eigenlijk zowel gekenmerkt worden als een zeehaven en als binnenhaven; er worden immers ook binnenvaartschepen afgehandeld. Binnenvaartgerelateerde bedrijvigheid in de Kanaalzone is geconcentreerd op het bedrijventerrein Achtersluispolder. Hier vindt opslag, overslag en transport plaats ten dienste van het voedingsmiddelencluster aan de Zaan. Belangrijke bedrijven zijn: In de toekomst zullen ook (zee)havenactiviteiten plaats gaan vinden in de Westzanerpolder langs het Noordzeekanaal. De Westzanerpolder wordt omgebouwd van een akkerbouwland naar een bedrijventerrein van 120 hectare met de nieuwe naam Hoogtij.
Overige binnenhavengerelateerde activiteiten in het Noordzeekanaalgebied zijn de op- en overslag van hout, jachtenbouw en de jachthaven. Het merendeel van de bedrijven in het Kanaalzonegebied betreft industriële, handels- of dienstverlenende bedrijven die geen gebruik van het water maken.

Er lopen twee projecten van belang voor een verdere ontwikkeling van havengebonden bedrijvigheid, namelijk:

Wat betreft de Kanaalzone-ontwikkeling wordt samengewerkt binnen de zeehavenregio in het Masterplan Noordzeekanaalgebied. Het is een integraal plan gericht op consolidatie van de belangrijke positie van het gebied voor havenactiviteiten en daarmee het zoeken naar extra ruimte voor droge en natte zeehaventrerreinen.

De Kanaalzone langs het Noordzeekanaal is 9 kilometer lang, 1 kilometer breed, met een totale omvang van circa 900 hectare. In totaal hebben ruim 850 bedrijven, waaronder Albert Heijn en Aldi, zich in dit gebied gevestigd. De Kanaalzone moet de komende 10 jaar een belangrijke bijdrage leveren aan de economische structuurversterking van de stad. Levensader in de Kanaalzone wordt de te ontwikkelen Zuidelijke Randweg; een verbinding tussen de A8 in het oosten en de A9 in het westen. De Kanaalzone bestaat uit een aantal deelterreinen:

Bron: Plan van aanpak Kanaalzone, Gemeente Zaanstad, februari 2004

Aan de Zaan is zo goed als geen mogelijkheid om nieuwe natte terreinen te ontwikkelen. Dit vanwege de landschappelijke en cultuurhistorische betekenis van het gebied en het feit dat de bestaande industrie is ingeklemd tussen woongebieden. Voor de al aanwezige bedrijven zijn de uitbreidingsmogelijkheden dan ook gering. Op de beperkte ruimte die de oevers nog biedt is woningbouw gepland.
In de Kanaalzone is nog circa 27,5 hectare uitgeefbaar nat terrein (bedrijventerrein Hoogtij). Door herschikking op bestaand terrein in de Kanaalzone kan er nog meer ruimte vrij gemaakt worden; sommige terreinen worden niet of slecht benut. Mogelijkheden voor watergebonden activiteiten worden beperkt door de ruimtelijke planning van terreinen. Op het bedrijventerrein Westerspoor zal bijvoorbeeld een ringweg langs het water gaan lopen.

De aanvoer per binnenvaart is kritisch voor het voedingsmiddelencluster in Zaanstad. Een bedrijf als Meneba noemt de Zaan de aorta van het bedrijf. 100% van de aanvoer komt per schip. Zeker in de laatste jaren is het belang van de Zaan alleen maar groter geworden. De grote bulkaanvoer moet tegen zo laag mogelijke kosten binnen gebracht worden, bedrijven produceren volcontinu en zijn simpelweg niet ingesteld op aanvoer in kleine hoeveelheden per as.
Cacao wordt aangevoerd via Amsterdam en zand en grind via IJmuiden maar de meeste aanvoer komt uit Rotterdam (oliën vetten, containers). Graan en tarwe wordt ook veel direct aangevoerd uit West Europa (Duitsland en Frankrijk).

Een belangrijk ruimtelijk-economisch knelpunt uit het verleden is dat het concept “het juiste bedrijf op de juiste plaats” niet in Zaanstad is toegepast. Door water ontsloten kavels zijn gevuld met bedrijvigheid die niet van het water gebruik maken, bijvoorbeeld het kantoor van Ballast Nedam en de salade/sauzenfabrikant aan het water in de Achtersluispolder. En conflicterende activiteiten concurreren om de ruimte en worden te dicht naast elkaar geplaatst, bijvoorbeeld een jachthaven, een containerterminal, woningbouw en zware industrie.
De belangrijkste kans is meer binnenvaart creëren door betere plaatsing van bedrijven, stimuleren van binnenvaart in de afvoer. Door ontwikkeling van het nieuwe terrein Hoogtij ontstaan er weer kansen voor watergebonden bedrijvigheid.

Masterplan Noordelijke IJ-oevers

Bron: Ontwerpbestemmingsplan Buiksloterham-Zuid - Gemeente Amsterdam - 7 juni 2005

In november 2002 presenteerde het Stadsdeel Amsterdam-Noord in samenwerking met de gemeente Amsterdam het concept Masterplan “Noord aan het IJ” (later aangepast onder de naam “Centraal deel Noordelijke IJ-oever”), waarin een strategie is geschetst voor de herontwikkeling van de Noordelijke IJ-oever. Momenteel wonen er in het hele gebied, woonboten niet meegerekend, niet meer dan 100 mensen en werken er ongeveer 8000 mensen. Het Masterplan stelt voor om het centrale deel van de noordelijke IJ-oever (globaal gezien het gebied gelegen tussen de Sixhaven en het NDSM terrein) te ontwikkelen tot een stedelijk woon- en werkgebied waar tot 2030 circa 25.000 arbeidsplaatsen, 9000 woningen, havens, recreatie- en andere voorzieningen zullen komen. Deze visie is opgenomen in het structuurplan ‘Kiezen voor stedelijkheid’ zoals dat door de gemeenteraad in 2003 is vastgesteld.

Bron: Dagblad Zaanstreek, 20 november 2003

Amsterdam wil van de Noorder IJpolderplas een recreatieplas maken, compleet met bijbehorende bedrijven en jachthaven.

De plas ligt achter de Achtersluispolder, pal over de grens van Zaanstad en Amsterdam. Zo dichtbij dat twee stedenbouwkundigen van Zaanstad aan het plan voor de plas hebben meegewerkt. In voorgaande plannen werd de Noorder IJ-plas als zelfstandig doel gezien, nu is de plas ondergebracht in het masterplan Noord aan het IJ. Dat plan voorziet in de bouw van 7500 woningen op het Shell-terrein en het voormalige NDSM-complex. In een later stadium komen er nog 5500 huizen bij. Verder komen er bedrijven en cultuurvoorzieningen.

Het plan om de noordelijke IJ-oevers aan te pakken is een vervolg op het vernieuwen van de zuidelijke oevers. Voor Zaanstad is de Noorder IJ-plas het meest interessante deel van het Amsterdamse plan. Zaanstad staat positief tegenover een nader onderzoek naar de mogelijkheden van ontwikkeling van de Noorder IJ-plas. Vanuit regionaal perspectief kan dit gebied mogelijk een aanvulling zijn op de bedrijventerreinen in de Kanaalzone die Zaanstad wil realiseren.