Om de Noord

Bij de voltooide restauratie van de Pette-fabrieken te Wormerveer

Jan Pieter Woudt

De Woonmij, 2003

'Om de Noord' Wie in het verleden in Wormerveer vroeg waar de fabrieken van Pette stonden, kon dat als antwoord krijgen. Het betekende: in het noorden van het dorp. Het ging De Woonmij Zaanstad ook om de Noord toen zij initiatieven nam tot de stedenbouwkundige reanimatie van de omgeving van het Krommenieërpad en de Marktstraat en tot de restauratie van de voormalige cacaotoren en chocoladehal van het bedrijf Pette en later Boon. Zo wilde de corporatie de toekomstkansen van het Wormerveerse winkelgebied versterken. Pas later werd besloten dat De Woonmij zelfde gerestaureerde fabriekspanden als kantoor zou betrekken.

De verdere uitvoering van het stedenbouwkundige plan volgt nog, maar de restauratie van de vroegere fabrieken is voltooid. De opening ervan, in september 2003, is de aanleiding tot dit boek. Het geeft een overzicht van de groeiende betrokkenheid van De Woonmij bij dit gebied, van het verloop van de restauratiewerkzaamheden én van de stedenbouwkundige verbeteringen die het noorden van Wormerveer nog te wachten staan. Maar daarbij blijft het niet. Mede omdat Wormerveer in 2003 het vijfhonderdjarig bestaan van het dorp vierde, en omdat de nederzetting om de Noord ontstond, werd besloten deze uitgave ruimer op te zetten.
Zo kwam een omgevingsgeschiedenis tot stand, een beschrijving van allerlei ontwikkelingen om de Noord door de eeuwen heen. Het past bij De Woonmij dat de aandacht zich hierbij in het bijzonder richt op woon- en werkomstandigheden van de arbeidersklasse, en op veranderingen in de gebouwde omgeving als gevolg van zich wijzigende sociale inzichten en lokale en (internationale ontwikkelingen in de bouwkunde en bouwkunst. De Woonmij hoopt dat 'Om de Noord' zo niet alleen de opening van haar nieuwe kantoor markeert, maar ook het feestjaar dat 2003 voor Wormerveer was.

Inleiding

Het ging De Woonmij Zaanstad 'om de Noord' - om het noordelijke deel van Wormerveer, of preciezer: om het gebied langs de Marktstraat en het Krommenieërpad. Hier leek het nodige mis te gaan, met gevolgen die verder strekten. De Marktstraat is de verbindingsroute tussen de winkels aan de Zaanweg en die aan het nog nieuwe Marktplein. Beide winkelgebieden liggen op loopafstand van elkaar, zijn in feite een gebied. Maar de Marktstraat bood niet de omgeving om gezellig langs te wandelen. Het verval werd gesymboliseerd door het verlaten fabriekscomplex van Pette (later Boon], waarvan de vierlaags cacaotoren in al z'n vergane glorie de omgeving domineerde. Voor de winkeliers van de Zaanweg was de situatie ongelukkig. Na de ingebruikname van de winkels aan het Marktplein ging de loop er bij hen een beetje uit. Er ontstond al enige leegstand, en als er niet werd ingegrepen, zou die ontwikkeling waarschijnlijk doorgaan. Daarom benaderde De Woonmij de projectontwikkelaar die het Pette-complex in bezit had.

De Woonmij - het ligt in haar naam besloten - houdt zich als moderne corporatie niet alleen met woningen bezig, maar met wonen in de ruime zin. Meer dan de helft van de negenduizend Woonmij-huurders woont binnen een straal van drie kilometer van het Wormerveerse winkelhart en velen maken hier gebruik van. De achteruitgang moest een halt worden toegeroepen en De Woonmij nam het initiatief De gedachte dat de corporatie tenslotte zélf de gerestaureerde cacaotoren en de (eveneens herstelde) chocoladefabriek als bedrijfspanden zou betrekken, kwam toen nog bij niemand binnen de Woonmij-organisatie op.
Toen De Woonmij het Pette-complex in het voorjaar van 2000 in bezit kreeg, hadden de cacaotoren uit 1916 en de chocoladefabriek uit 1919 vóórbescherming. Ze mochten niet worden gesloopt, omdat door cultuurhistorische organisaties het verzoek was gedaan de panden tot monumenten aan te wijzen. Dat geschiedde in februari 2001.

UITVOERING BOEK: