Onvoltooid verleden

Onvoltooid verleden

Geschiedenis van de Zaanstreek

Henk Roovers en Piet Hein Zijl

In Onvoltooid verleden wordt de geschiedenis van de Zaanstreek verteld. Aan een overzichtelijke beschrijving daarvan bestaat behoefte, omdat een globale behandeling van de streekhistorie al tientallen jaren ontbreekt.
Piet Hein Zijl maakte sinds 1976 een groot aantal tekeningen in de Zaanlandsche Oudheidkamer. Deze verzameling vormde de aanleiding tot het samenstellen van dit boek, dat aanvankelijk voor het onderwijs was bedoeld maar gaandeweg een wijdere strekking kreeg. Henk Roovers heeft zowel de prehistorische bewoning beschreven als de middeleeuwse geschiedenis van Oud-Zaenden en de rol van Jan van Beaumont. Veel aandacht is besteed aan oorzaken en gevolgen van de snelle groei tot industriegebied, aan bijvoorbeeld beschuitbakkerij, scheepsbouw, walvisvaart en molennijverheid. Ook de ontwikkeling in de negentiende eeuw en de leef- en woonomstandigheden van de Zaanse bevolking zijn beschreven.
Tekst en tekeningen geven een voortreffelijk beeld van een verleden dat meer dan men zou vermoeden doorwerkt in onze tijd.
De uitgave van dit boek werd mogelijk gemaakt dankzij steun van het Reint Laan-fonds der gemeente Zaanstad.

Ten geleide

"In 't voorleden ligt het heden, in het nu wat worden zal"..., misschien inspireerde deze dichtregel van Bilderdijk tot de keuze van de titel Onvoltooid verleden. De geschiedenis werkt door in het heden, zij is nooit geheel voltooid.
De samenstelling van dit boek vergde ruim vier jaar. Het begon in 1976, toen de graficus/onderwijzer Piet Hein Zijl tekeningen maakte van het interieur van onze Oudheidkamer. Gaandeweg ontstond de gedachte om deze pentekeningen van tekst te voorzien; daardoor zou het onderwijs een mogelijkheid krijgen de streekgeschiedenis (én ons museum) dichter bij de leerlingen te brengen. Dat voor dit doel contact werd gezocht met Henk Roovers lag voor de hand, wij kenden hem door zijn gedegen belangstelling voor de Zaanse historie en door de oorspronkelijke manier waarop hij zijn leerlingen daarmee in aanraking brengt.
Tot zover was de aanzet tot dit boek nog "onschuldig". De twee samenstellers, bij toeval bijeengebracht, zouden vooral een onderwijsdoel dienen. Pas toen zij zich gingen bezinnen op de vorm waarin dit plan moest worden verwezenlijkt, werd hun duidelijk gemaakt dat het verzamelde materiaal verder kon worden uitgebreid tot een globale geschiedenis van de Zaanstreek, en dat een ruimere verspreiding dan alleen voor schoolgebruik gewenst was.
Aan zo'n "globalegeschiedenis van de Zaanstreek" is wel degelijk behoefte. Sinds de publikatie, in 1948, van het reeds lang uitverkochte boek "De Zaanstreek", van de hand van Mr. D. Vis, is nooit meer een algemeen overzicht van de streekhistorie verschenen. Wel werden, in een flink aantal publikaties, allerlei deelonderwerpen behandeld, maar een boek waarin de grote lijnen zijn aangegeven ontbreekt al tientallen jaren. Het is onze overtuiging dat juist de kennis van de hoofdlijnen - zeker wanneer een historisch zo uitermate interessant gebied als de Zaanstreek wordt behandeld - van groot belang is, omdat die kennis prikkelt tot verdere verdieping.
Met bewondering hebben wij geconstateerd hoe serieus schrijver en tekenaar vorm konden geven aan de wens het onvoltooid verleden weer tot leven te brengen. Ons museum, de Zaanlandsche Oud-heidkamer, heeft daaraan graag alle medewerking willen geven. In 't verleden ligt het heden..., het is dit besef waardoor voorgaande besturen en wij de oorspronkelijke "oudheidkundige verzameling Jacob Honig Jansz. Junior" in stand gehouden en uitgebreid hebben. Moge dit boek, waarin zovele van de door ons beheerde bezittingen zijn afgebeeld en beschreven, naast een toenemende belangstelling voor de streekgeschiedenis, óók het bezoek aan ons museum aan de Lagedijk 80 te Zaandijk stimuleren. Het is het zeker waard!

Zaandijk, zomer 1980

Het bestuur van 'De Zaanlandsche Oudheidkamer'

UITVOERING BOEK:

Uitvoering/Formaat:Softcover, 22 x 25 cm
Tekst:H.J. Roovers, Zaandijk
Tekeningen:P.H. Zijl, Zaandam
Vormgeving:K. Woudt en P.H. Zijl
Drukwerk:B.V. Kunstfrukkerij Mercurius Wormerveer
ISBN:90-61830273