Minas do Lousal

Iedere keer als ik in Lousal ben wordt me verteld dat er nu echt begonnen wordt met het inrichten van het industrieel erfgoedpark ‘Minas do Lousal’. Als voorbeelden worden dan genoemd Blaenavon Industrial Landscape en Cornwall and West Devon's historic mining landscapes. De ex-mijnwerker die deze keer met me over het terrein van de vroegere mijn wandelt is enthousiast als hij me de schacht toont waarin hij naar een diepte van 500 meter onder het maaiveld afdaalde. Er komt dan mogelijk weer werk voor de achtergebleven mijnwerkers.
Eind vorige eeuw vonden de laatste eigenaar en het locale bestuur het tijd voor een herstructurering van het voormalige mijn complex. Samen richtten ze de ‘Fundação Frederic Velge’ op met doel het promoten en managen van het ‘Programa de Desenvolvimento Integrado e de Redinamização do Lousal’ (RELOUSAL). Het project wordt ondersteunt met Europese subsidies. Ook de ‘Associação Portuguesa de Arqueologia Industrial’ is bij het project betrokken.

Zo is de vroegere elektriciteitcentrale omgevormd in een museum en is in een van de gebouwen een uitstekend restaurant gevestigd; Restaurante Armazém Central. Er staan een aantal artefacten, zoals spoorwagonnetjes en gereedschap die de herinnering aan de mijnbouw levendig houden. En in een ander gerestaureerd gebouw is, volgens de ronkende folder, ‘the CAVE-Hollowspace integrated in the Lousal Live Science Centre’; een digitale versie van de mijn. Terwijl er buiten dat gebouw een aantal mijngangen direct toegankelijk zijn, maar daar krijg je waarschijnlijk vuile schoenen van.

Ik heb er verder uitstekend geslapen in het ‘Albergaria de Santa Barbara dos Mineiros’, gevestigd in de villa van de vroegere mijndirecteur.

  lousal  
 

De eerste mijnconcessie werd, door een plaatselijke boer, aangevraagd in 1882. Hij verkocht zijn rechten al snel aan een professionele mijnexploitant. Die hield er echter alweer in 1899 mee op. De mijn werd als ‘verlaten’ aangemerkt.
Één jaar later, in 1900, werd er echter weer een nieuwe concessie uitgeschreven. Deze werd aangevuld met nieuwe exploitatie overeenkomsten in 1904 en 1922. In 1934 nam de Belgische Société Anonyme Belge des Mines d’Aljustrel de concessie over. Deze firma beheerde twee mijnen; één in Lousal en één in Aljustrel. In 1936 ging de concessie over naar een andere Belgische firma; Mines & Industries S.A..
Eind jaren vijftig, begin jaren zestig van de vorige eeuw werd de mijn gemoderniseerd en gemechaniseerd. De mijn werd aangesloten op het landelijke transport netwerk en er werden allerlei voorzieningen voor de arbeiders gebouwd. Er kwam een eerste hulppost, een gezondheidscentrum en een verenigingsgebouw voor de mijnwerkers. Door de mechanisatie nam het aantal arbeidsplaatsen echter sterk af.
In 1988 werd de mijn gesloten.

 
  lousal
lousal
 
lousal lousal
lousal lousal
lousal lousal
lousal lousal

Lift lieren

lousal lousal

Bij beide mijnschachten staan de lift lieren nog in de restanten van de gebouwen. Niet alleen de staat van deze gebouwen is een bedreiging voor deze stukken mechanica, ook de opslag van alles en nog wat in deze bouwvallen brengt grote schade toe.

Intern transport

lousal lousal

Bij het binnenrijden van het mijnwerkersdorp kan men deze oude industrielocomotief niet missen. Op een simpel landbouwveldje staat een van de overgebleven werkpaarden uit deze pyriet mijn. Het is heel bijzonder dat de naamplaat van deze, in het wild wonende, locomotief nog niet door souvenirjagers is meegenomen. Daardoor weten we dat hij gebouwd is bij L. Corpet uit Parijs. De firma droeg die naam van 1868 tot 1892. In die tijd zijn er 450 locomotieven gebouwd bij die firma. De firma werd opgericht in 1855 en had reeds 121 locomotieven gebouwd toen Lucien Corpet de firma in 1868 overnam.

lousal

lousal lousal
lousal lousal

Van de tweede locomotief op het complex is alles wat blinkt door ‘liefhebbers’ meegenomen. Ook de fabrieksplaat is verwijderd. Door vergelijkingen op het internet zou je kunnen concluderen dat dit een Belgische locomotief is, gemaakt door Compagnie Centrale de Construction, Haine-St.Pierre. De spoorbreedte wijkt sterk af van de overige sporen op het complex. Het is dan ook niet duidelijk hoe deze locomotief hier is gekomen.

lousal lousal

Het complex was via het interne spoorwegnet verbonden met een overslagstation naar het landelijke spoorwegnet.

Het landschap

 

lousal

lousal

lousal

lousal

 
 

Er bleef een surrealistisch landschap over nadat de mijn uit productie werd genomen in 1988. De diverse soorten erts hebben ieder hun eigen kleur. s‘Morgens ziet dat exotische landschap er weer heel anders uit dan de avond daarvoor.

 
  lousal

De volop in bloei staande mimosa kan niet verbloemen dat de grond rondom dit complex waarschijnlijk zwaar vervuild is. Er staan meer rapporten over de vervuiling op het internet dan dat er plannen zijn voor het hergebruik. Het een zal wel met het ander te maken hebben ...

 
Text: Cees Kingma - maart 2009
Beeldmateriaal: Archief Cees Kingma
Valid HTML 4.01 Transitional