De Speelwagen

De Speelwagen

Populair maandblad, gewijd aan de historische schoonheid, folklore en geschiedenis in Hollands Noorderkwartier

Aanwezig: jrg. 1, nr. 1 (1946) - jrg. 10 (1955)

De Reis vangt aan - 1e Jaargang No. 1 - 1 maart 1946

De Speelwagen is reisvaardig en de darsdeuren gaan open. We lopen voor de zoveelste maal om de wagen en kijken of de riempjes van het hoge achterkret wel dichtgegespt zijn, alle lenzen voor de wielen zitten, de zijladders en opzetten niet omhoog kunnen wippen, de buik recht op de schamels ligt en of er tóch geen worm in de houten rongen zit.
In orde.
We spannen het paard in en haken de spoorstok met een versleten hoefijzer aan de dissel. Op de oogkleppen van het hoofdstel zijn door één van de vrouwen twee paardekoppen geborduurd, terwijl Bruin voor deze eerste reis roosjes in de manen heeft.
De mannen trekken hun vuistwanten aan en de vrouwen zetten de kapers op in de warme stal, want het zal een koud reisje worden in deze tijd van het jaar, vrezen zij; maar de oude baas, die het weten kan, verzekert dat je op een boerenwagen niet veel last hebt, dus stappen zij vol goede moed in en klimmen over de bankjes naar hun plaatsen, waarna ook wij op de dissel stappen en naast elkaar op het kret gaan zitten.
Een archivaris en een schoolmeester..., de baas moet lachen, want hij gelooft nog niet dat wij beiden oud boerenbloed in de aderen hebben, dat kruipt waar 't niet gaan kan.
Wij demonstreren hem even ter overtuiging, hoe je met de rechtervoet op de dissel en de linker op een paardebil erger kunt voorkomen . . . ., wat hem meevalt en geruststelt.
Maar wat zal de practijk ons leren, - laten we er het beste van hopen; we gaan vol moed "an de reed"; U kijkt uit of we al komen en wachten duurt lang.

Bij de verschijning van De Speelwagen

Een der belangrijkste dingen, die het leven rijker en mooier maken is: "Hoe men de dingen ziet en - hoe men gestemd is." In onze tijd is ten aanzien hiervan veel te verbeteren. Wanneer wij om ons heen zien, dan geeft 's werelds beloop een droevig beeld te aanschouwen en het lijkt vaak of de mensheid met blindheid is geslagen, terwijl de gestemdheid van velen het tegenovergestelde is van wat het zou kunnen en moeten zijn.
Na de verschrikkelijkste oorlog, die de mensheid ooit heeft doorleefd en waarvan men zou hebben verwacht, dat hij ons allen toch geleerd zou hebben om meer met elkaar samen te werken en de handen ineen te slaan, ziet men helaas vaak het omgekeerde: haat en onenigheid, die de liefde buitensluiten. Het materialisme, de heerschappij van de stof, viert hoogtij. Grote verdeeldheid maakt de samenleving tot een kwelling, terwijl het toch zo anders en beter kan, wanneer men het maar anders wil zien.
Want wie het goed ziet, natuurwetenschappelijk, filosofisch of religieus, die vindt de wereld met al wat er op is (en die wereld met zijn bescheiden plaats ten aanzien van het heelal) als een wonder van Schoonheid. Wanneer men tot dat inzicht komt is men eerst verwonderd, maar de verwondering maakt plaats voor bewondering en hoe geheel anders wordt dan de mens gestemd. Dan ziet hij alles in beter en schoner licht en zijn leven wordt rijker, schoner, harmonischer - want schoonheid is de harmonie der delen. Hij zal het niet zo belangrijk vinden om mee te jagen naar de voorrang, maar hij zal zijn werk doen - en met genoegen - om mede te werken, overeenkomstig het juist-verworven inzicht en hij zal er groot geluk in vinden.
Uit dit inzicht is mede ontstaan het plan tot oprichting van de Commissie voor Landschapsschoon in Hollands Noorderkwartier, waarvoor ik maatregelen ter voorbereiding heb getroffen. Verschillende onderwerpen gaven aanleiding om deze gevoelens praktisch te verwezenlijken, onder meer: de droogmaking van de Zuid-Westpolder en het treffen van maatregelen om de schoonheid van de zee en langs de kust van het Noorderkwartier zoveel mogelijk te behouden; de schoonheid van de beplantingen langs de wegen in onze dorpen en steden; het behoud van wat in het landschap past en al wat het mooie daarvan vermeerderen kan. Dit alles zal bijdragen tot verhoging van de levensvreugde en tot een meer gelukkige gemoedsstemming, tot heil van allen, met wie wij omgaan en met wie wij samenleven en -werken. Dat kost maar weinig in verhouding tot wat voor andere dingen wordt uitgegeven en strekt tot aller vreugde.
Zo is er veel te doen en ongetwijfeld met goed gevolg.
Dat zich bij de Commissie van het Historisch Genootschap "Oud West-Friesland" vele organisaties aansloten, pleit ervoor, dat de instelling algemeen als zeer gewenst wordt gevoeld. Ik wil volstaan met het noemen van de namen der aangeslotenen: de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland, het Staatsbosbeheer, de Nederlandse Heide-Maatschappij en de afdeling Noord-Holland boven het IJ van de Nederl. Heide-Mij., de Provinciale Waterstaat, het Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier, de Vereniging van Waterschappen in Noord-Holland, de Bond Heemschut, het Noordhollands Landschap, de Verbonden Nederlandse Watersport-verenigingen, de Kon. Nederlandse Touristenbond, de Natuur-Historische Vereniging en de genootschappen: Historisch Genootschap Midden-Kennemerland, de Zaanse Molen en de Zaanlandse Oudheidkundige Vereniging, die met het Historisch Genootschap "Oud West-Friesland" de oprichting der commissie bewerkstelligden.
Een veelbelovende samenwerking kwam reeds tot stand met de gemeenten: Wormer, Oostzaan, Westzaan, Zaandam, Heiloo, Langedijk, Barsingerhorn, Winkel, Nieuwe Niedorp en Ooster-Blokker en de waterschappen: het Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier, Drechterland en De Beemster.
Bovendien zijn vele plannen in voorbereiding. Veel kan en zal tot stand gebracht worden, want tal van onderwerpen vragen aller belangstelling en de oplossing daarvan zal in hoge mate bijdragen tot verhoging van het landschapsschoon en indirect tot het geluk van alle inwoners van Hollands Noorderkwartier. Maar daarbij verlieze men niet uit het oog, dat het nodig is beter te leren zien en te zorgen voor een zodanige gemoedsstemming, dat daardoor bij een ieder de liefde voor de schoonheid van het landschap en voor de bewoners daarvan meer ontwikkeld wordt. Dit te verwerkelijken is een arbeid van lange duur, maar het voor onszelf bereiken is een werk van korte duur: want dat hangt geheel van onszelf af; de keuze daartoe is aan ieder, die dit wenst. De weg die ik daartoe aanwees zal leiden naar een bron van onuitputtelijke vreugde voor uzelf en voor allen, met wie u samenwerkt en -leeft.
Moge "De Speelwagen", tot stand gekomen door de samenwerking van de historische genootschappen, hiertoe ook medewerken, door woord en beeld. Er is een ruime keuze van onderwerpen daartoe en er zijn, naar ik vertrouw, voor dit doel medewerkers genoeg. Wij moeten ons werk met vertrouwen en een vast geloof in het welslagen aanvaarden en met volharding ten uitvoer brengen. Het bezit van een maandschrift voor geheel Hollands Noorderkwartier is van grote waarde voor allen, omdat het gehele gebied daardoor wordt bereikt en bewerkt. Ik vertrouw dan ook, dat velen zich willen aanmelden als abonné, want daardoor kan het maandblad des te beter worden verzorgd, wat aan het geheel ten goede zal komen, tot voldoening van allen.
Het is ruim honderd jaar geleden, dat de heer Sieuwerts, Burgemeester van Winkel, met zijn speelwagen - dragend het bekende opschrift - in Winkel en omgeving rondreed, als een rechtvaardig en gezien man. Moge onze speelwagen nu door heel het Noorderkwartier een graag-geziene verschijning worden! Ik hoop dat van harte gaarne en verheug mij bij voorbaat in het welslagen.

G. NOBEL

Een aantal voorbeeld artikelen staan hieronder:

De handtekening van drukkerij Meijer uit Wormerveer is onmiddelijk te herkennen middels de kunstzinnige (foto)afdrukken zoals te zien is in onderstaande voorbeelden:

De Speelwagen, derde jaargang - 1948 Sintere-Sintere Maarten
Na een vroeg voorjaar nog een laat wintertje. Slootje naast de Poelslsuis te Wormer.
Foto: K. Zwart
De Speelwagen, derde jaargang - 1948, na pagina 88
Sintere-Sintere Maarten
Foto: D. Breebaart
De Speelwagen, derde jaargang - 1948, na pagina 328

UITVOERING BOEK:

Uitvoering/Formaat:Softcover, 15 x 23 cm
Uitgave:Meijer's boek- en handelsdrukkerij, Wormerveer